Legioneloza
Legioneloza - rzadko rozpoznawana choroba zakaźna obejmująca wszystkie postacie zachorowań wywołanych zakażeniem bakteriami z rodzaju Legionella. Zakażenie bakterią L. pneumophila grupy serologicznej 1 (sg1) odpowiada za znaczący odsetek pozaszpitalnych zapaleń płuc o ciężkim przebiegu.
Obecnie podstawą laboratoryjnego potwierdzenia zachorowania jest zazwyczaj wykrycie antygenu legionelozowego w moczu (urinary antygen test – UAT).
Metoda ta ma jednak ograniczoną czułość i swoistość, przez co uzyskany wynik badania może być fałszywy. Ponadto ograniczeniem testów wykrywających antygen legionelozowy w moczu jest możliwość detekcji wyłącznie L. pneumophila należącej do grupy serologicznej 1 (sg1), tymczasem badania próbek środowiskowych z Polski wskazują, że jednym z najbardziej rozpowszechnionych w naszym kraju typów jest L. pneumophila sg3 i sg6.
W innych krajach europejskich w przypadkach podejrzenia LPZ (legionelozowego zapalenia płuc) coraz powszechniej stosowana jest metoda Real-Time PCR - z uwagi na szybkość uzyskiwania wyników i potwierdzoną badaniami wiarygodność metoda ta zaczyna być uważana za nowy "złoty standard" laboratoryjnej diagnostyki zakażeń wywoływanych przez L. pneumophila.
Źródło: https://www.cdc.gov/
Objawy
Może przebiegać jako postać płucna o ciężkim przebiegu (nazywana wówczas chorobą legionistów) z objawami zapalenia płuc, ciężkim stanem ogólnym, z wysoką gorączką, suchym kaszlem, zaburzeniami oddychania. Tej postaci mogą towarzyszyć bóle brzucha, wymioty i biegunka, mogą wystąpić również zaburzenia świadomości. W przypadkach o ciężkim przebiegu może rozwinąć się niewydolność oddechowa, wstrząs i ostra niewydolność nerek.
Postacie pozapłucne, zwykle łagodne (najczęściej jako tzw. gorączka Pontiac) przebiegają z objawami rzekomo-grypowymi - wzrostem ciepłoty ciała, dreszczami, bólami głowy i mięśni, zakażeniem górnych dróg oddechowych.Wyzdrowienie następuje samoistnie po kilku dniach. U osób w trakcie immunosupresji może rozwinąć się ciężka postać pozapłucna z posocznicą.
Choroba częściej występuje u osób po 50 r.ż., obciążonych innymi chorobami.
Okres wylęgania
Od 2 do 10 dni, zazwyczaj 5-6 dni dla choroby legionistów, dla gorączki Pontiac najczęściej 24-48 godzin. U osób z obniżoną odpornością okres wylęgania może być wydłużony do 3 tygodni.
Transmisja
Bakterie Legionella występują w wodach śródlądowych, powierzchniowych i gruntowych, szczególnie w naturalnych źródłach wody gorącej, strefach przybrzeżnych wód morskich, ściekach i wilgotnej ziemi. Bakterie kolonizują instalacje wewnętrzne sieci wodociągowych wody zimnej i gorącej, zbiorniki oraz wodne urządzenia kąpielowe a także systemy wody chłodniczej, systemy klimatyzacyjne, chłodnie kominowe. Do zakażenia człowieka dochodzi na drodze aspiracji wodno-powietrznego aerozolu zawierającego bakterie, rzadziej na skutek aspiracji wody skażonej bakteriami.
Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Showerhead.JPG
Zapobieganie
Polega na odpowiedniej konserwacji instalacji i urządzeń wodnych, włączając w to m.in. systemy wodociągowe zaopatrujące w wodę, fontanny czy chłodnie kominowe.
Leczenie
Antybiotykoterapia
Występowanie
Świat i Europa:
Zachorowania na legionelozę mogą pojawić się wszędzie tam, gdzie w urządzeniach wodnych zaistnieją sprzyjające warunki do rozwoju bakterii Legionella.
Polska:
W Polsce corocznie zgłaszana jest niewielka liczba zachorowań. Przyjmuje się, że jest to wynik bardzo rzadkiego ich rozpoznawania i potwierdzania laboratoryjnego.
Nadzór epidemiologiczny
W Polsce istnieje obowiązek zgłaszania zarówno przypadków choroby legionistów (tj. ostrej postaci legionelozy przebiegającej z zapaleniem płuc), jak i gorączki Pontiac (tj. łagodniejszej, grypopodobnej postaci zakażenia, przebiegającej bez zapalenia płuc).
Od 2005 roku, zgłaszane w kraju zachorowania na chorobę legionistów są klasyfikowane na przypadki „potwierdzone” lub „prawdopodobne” w oparciu o kryteria zawarte w europejskiej definicji przypadku wprowadzonej przez Komisję Europejską decyzją z dnia 28 kwietnia 2008 r. (2008/426/WE). W nadzorze krajowym rozszerzono zakres kryterium laboratoryjnego dla przypadku prawdopodobnego, który polega na wykazaniu w pojedynczym oznaczeniu wysokiego miana przeciwciał dla L. pneumophila grupy serologicznej 1 – o inne grupy serologiczne i inne gatunki Legionella.
Legioneloza - Choroba legionistów - definicja przypadku
(Legionella spp.)
Kryteria kliniczne
Każda osoba, u której występuje zapalenie płuc.
Kryteria laboratoryjne
Kryteria laboratoryjne przypadku potwierdzonego
Co najmniej jedno z następujących trzech kryteriów:
- izolacja Legionella spp. z wydzieliny drzewa oskrzelowego lub z dowolnego miejsca, które w warunkach prawidłowych jest jałowe,
- wykrycie antygenu Legionella pneumophila w moczu,
- wykazanie znamiennego wzrostu miana swoistych przeciwciał przeciw Legionella pneumophila grupy serologicznej 1 w badaniu dwóch próbek surowicy.
Kryteria laboratoryjne przypadku prawdopodobnego
Co najmniej jedno z następujących czterech kryteriów:
- wykrycie antygenu Legionella pneumophila w wydzielinie drzewa oskrzelowego lub w tkance płucnej np. metodą immunofluorescencji bezpośredniej (DFA) z zastosowaniem przeciwciał monoklonalnych,
- wykrycie kwasu nukleinowego Legionella spp. w wydzielinie drzewa oskrzelowego, tkance płucnej lub w dowolnym miejscu, które w warunkach prawidłowych jest jałowe,
- wykazanie znamiennego wzrostu miana swoistych przeciwciał przeciw Legionella pneumophila nie należących do grupy serologicznej 1, lub przeciw innym gatunkom Legionella spp. w badaniu dwóch próbek surowicy,
- dla Legionella pneumophila grupy serologicznej 1 lub innych grup serologicznych, lub innych gatunków Legionella: wysokie miano przeciwciał w surowicy, w pojedynczym oznaczeniu.
Kryteria epidemiologiczne
Nie dotyczy.
Klasyfikacja przypadku
A. Przypadek możliwy
Nie dotyczy.
B. Przypadek prawdopodobny
Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i laboratoryjne przypadku prawdopodobnego.
C. Przypadek potwierdzony
Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i laboratoryjne przypadku potwierdzonego.
Legioneloza - Gorączka Pontiac - definicja przypadku
(Legionella spp.)
Kryteria kliniczne
Każda osoba bez objawów zapalenia płuc, u której występuje:
- gorączka,
ORAZ
co najmniej jedno z następujących czterech kryteriów:
- złe samopoczucie,
- bóle głowy,
- bóle mięśniowe,
- bóle stawów,
Kryteria laboratoryjne
Kryteria laboratoryjne przypadku potwierdzonego
Co najmniej jedno z następujących dwóch kryteriów:
- wykrycie antygenu Legionella pneumophila w moczu,
- wykazanie znamiennego wzrostu miana swoistych przeciwciał przeciw Legionella pneumophila grupy serologicznej 1 w badaniu dwóch próbek surowicy.
Kryteria laboratoryjne przypadku prawdopodobnego
Co najmniej jedno z następujących trzech kryteriów:
- wykrycie kwasu nukleinowego Legionella spp. w materiale klinicznym,
- wykazanie znamiennego wzrostu miana swoistych przeciwciał przeciw Legionella pneumophila nie należących do grupy serologicznej 1, lub przeciw innym gatunkom Legionella spp. w badaniu dwóch próbek surowicy,
- dla Legionella pneumophila grupy serologicznej 1 lub innych grup serologicznych, lub innych gatunków Legionella: wysokie miano przeciwciał w surowicy, w pojedynczym oznaczeniu.
Kryteria epidemiologiczne
Nie dotyczy
Klasyfikacja przypadku
A.Przypadek możliwy
Nie dotyczy
B.Przypadek prawdopodobny
Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i laboratoryjne przypadku prawdopodobnego.
C.Przypadek potwierdzony
Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i laboratoryjne przypadku potwierdzonego.
Bakterie Legionella pneumophila w mikroskopii elektronowej
