Borelioza z Lyme - informacje ogólne
Ixodes scapularis – kleszcz będący wektorem dla boreliozy w Ameryce Płn. Źródło: CDC/ Michael L. Levin PhD, Public Health Image Library.
Borelioza z Lyme - wieloukładowa choroba zakaźna, wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi sensu lato, przenoszona przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Zależnie od regionu jest to: Ixodes ricinuis (Europa), Ixodes scapularis (Ameryka Płn.) oraz Ixodes persulcatus (Azja). Borelioza może przyjmować różne postacie, takie jak: skórna, stawowa, neurologiczna, zaburzenia układu krążenia czy objawów neuropsychicznych.
Objawy
Wyróżniamy 2 fazy w przebiegu zakażenia. W pierwszej fazie objawem jest rumień wędrujący (erythema migrans) czyli powstająca, w miejscu ukłucia przez kleszcza, charakterystyczna zmiana skórna. Rumień pojawia się w przeciągu 7-10 dni od ukłucia, a następnie w najbliższym czasie powiększa się, tworząc czerwoną/sinoczerwoną plamę. Wielkość zmiany przeważnie przekracza 5 cm przy czym może zająć znaczną powierzchnię ciała. Dodatkowe objawy jakie towarzyszą podczas pierwszej fazy to np. gorączka, bóle mięśni, osłabienie czy sztywność karku. Rumień może ustąpić samoczynnie po kilku tygodniach, ale zakażenia rozprzestrzenia się na inne narządy i układy.
W drugiej fazie mogą występować różne objawy, w zależnie od postaci boreliozy. Mogą być to takie objawy jak: zaburzenie rytmu serca (borelioza układu krążenia), zapalenia stawów (postać stawowa), limfocytarne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie nerwów czaszkowych z porażeniem nerwu twarzowego (neuroborelioza).
Zależnie od postaci boreliozy można wymienić wiele więcej objawów jak np. w postaci stawowej: nawracające zapalenia stawów wraz z obrzękiem, po których następuje przewlekłe zapalenie błony maziowej stawu lub stawów. Najczęściej dotyczy to kolan, rzadziej obejmuje stawy łokciowe, biodrowe czy skokowe. Natomiast w boreliozie układu krążenia objawia się znacznymi zaburzeniami przewodnictwa.
Okres wylęgania
Od 7 do 10 dni.
Transmisja
Przenoszony jest poprzez wektor (kleszcze) od zwierząt zakażonych krętkami Borrelia. W czasie żerowania krętki gwałtownie się namnażają w jelicie kleszcza oraz przedostają się do ślinianek, a stamtąd wraz ze śliną, poprzez miejsce ukłucia, do organizmu człowieka.
Zapobieganie
Zaleca się uniknie kontaktu z kleszczami poprzez stosowane środki ochrony osobistej.
Leczenie
Leczenie wczesnej fazy polega na zastosowaniu antybiotyków doustnych (np. doksycylina, amoksycylina czy aksetyl cefuroksymu). Skuteczne leczenie trwa 10 – 21 dni. Przy leczeniu postaci stawowej leczenie może trwać do 30 dni.
Występowanie
Świat:
Występowanie jest zależne od zasięgu występowania kleszczy z rodzaju Ixodes oraz obejmuje Europę, Amerykę Płn. oraz Azję.
Europa:
Wg. oceny WHO cały teren Europy spełnia kryteria terenu endemicznego.
Polska:
Cała Polska jest obszarem endemicznym boreliozy. Najczęściej zgłaszana jest w terenów wschodniej oraz północno-wschodniej części Polski. Występowanie boreliozy także zależne jest w dużej mierze od pory roku (aktywność kleszczy jest największa w granicach kwiecień-listopad). W roku 2017 odnotowano ponad 20 tysięcy nowych zachorowań w roku, natomiast zapadalność na boreliozę z Lyme wyniosła 56/100000 osób. (Tabl. 1).
Tabl. 1. Borelioza z Lybe - liczba zachorowań (w kwartałach i ogółem), zapadalność oraz liczba i procent hospitalizowanych wg województw. Źródło: Czarkowski M.P., Cielebąk E., Staszewska-Jakubik E., Barbara Kondej B., Choroby zakaźne i zatrucia w polsce w 2017 roku, Warszawa 2018
Borelioza z Lyme - Neuroborelioza* - definicja przypadku
Borelioza z Lyme - Inne postaci* - definicja przypadku
Rumień wędrujący. Źródło: CDC/ James Gathany, Public Health Image Library
