Wirus HCV może wywoływać ostre lub przewlekłe zapalenie wątroby. W postaci ostrej objawy pojawiają się po ok. 7-8 tygodniach od zakażenia (okres wylegania może się wahać od 2 do 26 tygodni), jednak występują one tylko u 20-30% zakażonych.

wzwc1.png

Objawy w fazie ostrej zwykle są niecharakterystyczne: zmęczenie, objawy dyspeptyczne, utrata apetytu, gorączka lub stan podgorączkowy, bóle brzucha, bóle mięśniowo-stawowe oraz u części chorych żółtaczka. Od 2 tygodnia po ekspozycji następuje wzrost aktywności ALT w surowicy, jednak maksymalne wartości rzadko przekraczają 10-krotność normy. W okresie ostrym niezwykle rzadko dochodzi do galopującej postaci WZW C o dużej śmiertelności. U 75-85% osób zakażonych, niezależnie od tego czy doszło do wystąpienia okresu ostrego choroby czy też nie, rozwija się przewlekłe WZW C z wykrywalną wiremią. U większości osób z przewlekłym WZW C choroba przebiega bezobjawowo przez wiele lat. U 5-20% zakażonych przewlekle, po 20-30 latach rozwija się marskość wątroby, a u znacznej części chorych z marskością rozwija się pierwotny rak wątroby. 

Wiriony HCV. Źródło: Public Health Image Library

Rezerwuarem jest człowiek. Do zakażenia dochodzi poprzez naruszenie ciągłości tkanek i kontaktu uszkodzonej skóry lub błon śluzowych z materiałem zakaźnym – krwią, nasieniem i innymi płynami ustrojowymi osoby zakażonej HCV. Wirus HCV jest mniej zakaźny niż HBV, szerzy się łatwo wśród użytkowników narkotyków dożylnych używających tego samego sprzętu do wstrzyknięć. Może też przenosić się pomiędzy osobami wciągającymi narkotyki przez nos (dzielącymi się tą samą rurką/słomką). Do zakażenia może dochodzić podczas wykonywania zabiegów medycznych, zabiegów upiększających (tatuaże, kolczykowanie) oraz na drodze wertykalnej z matki na dziecko. Do zakażenia HCV może dojść przez kontakt seksualny, chociaż ryzyko transmisji heteroseksualnej jest minimalne.

wzwc1.5.png

Do zakażenia może dojść podczas wspólnego używania sprzętu do wstrzykiwań przez osoby przyjmujące narkotyki w iniekcjach.

Zasadnicze znaczenie ma aseptyczne postępowanie personelu w zakładach ochrony zdrowia, przestrzeganie procedur sterylizacji i bezpiecznych iniekcji, a w szczególności stosowanie do zabiegów z naruszeniem ciągłości tkanek sprzętu jednorazowego użytku. W krwiodawstwie każda donacja jest badana w kierunku HCV, a osoby zakażone i podejrzane o zakażenie HCV są dyskwalifikowane spośród kandydatów na dawców krwi. Nie ma szczepionki przeciw WZW C.

Badania w kierunku wykrycia wirusa HCV są prowadzone etapowo -  na wstępie wykonywane są serologiczne badania przesiewowe tj. wykrywające przeciwciała anty-HCV w surowicy bądź osoczu pacjenta. U osób z obecnymi przeciwciałami anty-HCV wykonuje się badania potwierdzające - potwierdzeniem aktualnego zakażenia jest wykrycie we krwi HCV-RNA lub antygenu rdzeniowego HCV (HCV-core).

Obecnie w leczeniu stosuje się leki o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym (DAA, większość w postaci preparatów złożonych) oraz interferony α i rybawirynę.  Nowe terapie lekami o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym wykazują blisko 100% skuteczność.

wzwc1.7.png

Zakażenie HCV może przenosić się podczas wykonywania iniekcji i zabiegów medycznych z naruszeniem ciągłości tkanek. Źródło: Pixabay Public Domain

Świat i Europa

Zachorowania na WZW C występują na całym świecie. Według szacunków WHO na świecie żyje około 71 mln ludzi przewlekle zakażonych HCV (z obecnością HCV-RNA), tj. ok.  1% populacji.  Rozpowszechnienie jest niskie w Australii, Kanadzie i Europie Północnej (<1%), w pozostałej części Europy i USA wynosi ok. 1%, zaś przekracza 2% w wielu krajach Afryki, Ameryki Łacińskiej i Centralnej oraz południowo-wschodniej Azji. Rozpowszechnienie zakażenia HCV jest szczególnie wysokie w delcie Nilu w Egipcie. W Regionie Europejskim WHO żyje ok. 14 mln osób zakażonych HCV.

Polska

W Polsce odsetek zakażonych wirusem HCV, z obecnością HCV-RNA, wynosi ok. 0,5% co odpowiada 165 tys. osób zakażonych. Większość z nich nie jest świadoma zakażenia. Przeciwciała anty-HCV wykrywa się u 1,1% populacji ogólnej. 

Zachorowania na WZW C są rejestrowane w Polsce jako odrębna jednostka od 1997 r. Początkowo rejestrowano wszystkie rozpoznawane zakażenia HCV oraz zachorowania na WZW, centralnie wykazywane były tylko zgłoszone zachorowania. Pierwsza definicja przypadku  została wdrożona w Polsce  po wejściu do UE, tj. w 2005 r. (definicja oparta na objawach) , kolejne zmiany odpowiadały zmianom w ustawodawstwie europejskim. W 2009 r. została wprowadzona do stosowania w nadzorze definicja oparta wyłącznie na kryteriach laboratoryjnych i w związku z tą zmianą przez kolejnych 6 lat (2009-2014) stosowano jednoczesną  klasyfikację w oparciu o dwie definicje (z 2005 i 2009 r). W 2014 r. poprzednia definicja oparta na kryteriach laboratoryjnych uległa nieznacznej modyfikacji i obowiązuje nadal (do 2019).

Dane indywidualne o zachorowaniach: od 2016 r. indywidualne dane o zachorowaniach na WZW C zgłoszonych do nadzoru epidemiologicznego gromadzone są poprzez elektroniczny System Rejestracji Wywiadów Epidemiologicznych – od tego roku dane udostępnione są spójne z danymi wykazywanymi w sprawozdaniach zbiorczych MZ-56.