Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw A)

Żółtaczka- czyli zażółcenie skóry, białkówki oczu błon śluzowych- najbardziej charakterystyczny objaw wzw A. Żródło: CDC/ Dr. Thomas F. Sellers, Emory University

Wirus zapalenia wątroby typu A (HAV), z rodziny Picornaviridae, rodzaju Hepatovirus. Zidentyfikowanych jest 6 genotypów (I, II, III, IV,V, VI), przy czym zakażenia u ludzi najczęściej powodowane są przez genotypu I i III.

Objawy

Choroba może mieć przebieg bezobjawowy- zwłaszcza u małych dzieci, natomiast  u dorosłych z reguły charakteryzuje się nagłym początkiem i wyraźnymi objawami takimi jak: objawy grypopodobne (w pierwszym okresie) oraz objawy ze strony układu pokarmowego (zaburzenia dyspeptyczne): odbijanie, zgaga, nudności, wzdęcia, uczucie wczesnej sytości, ciemny mocz, jak również żółtaczka (czyli zażółcenie skóry, białkówki oczu czy błon śluzowych), co jest najbardziej charakterystycznym objawem wzw A.

Okres wylęgania

Okres wylęgania (od zakażenia do wystąpienia objawów) wynosi średnio 28 dni (zakres od 15-50 dni).

Wydalane wirusa i okres zakaźności

Osoba chora wydala duże ilości wirusa wraz z kałem nawet przez kilka tygodni, przy czym wydalanie wirusa może zacząć się od 2 do 3 tygodni przed wystąpieniem żółtaczki, a zatem w czasie gdy osoba ta wydaje się jeszcze zdrowa. Wydalanie wirusa z kałem może trwać nawet do 6 tygodni od zakażenia.  Wirus znajduje się także we krwi oraz ślinie chorego.

Drogi szerzenia się choroby

Choroba szerzy się głównie drogą fekalno – oralną (choroba „brudnych rąk”). Wśród gejów oraz osób biseksualnych WZW A może szerzyć się w wyniku kontaktów seksualnych (nie tylko analnych), w tym przez bezpośredni kontakt oralno–analny, jak i poprzez kontakt oralny z częściami ciała oraz powierzchniami, na których znajduje się wirus.

Profilaktyka, szczepienia

Głównym sposobem zapobiegania zakażeniom WZW są szczepienia ochronne, które zalecane są także w postepowaniu poekspozycyjnym- czyli po narażeniu na kontakt z osobą zakażoną wirusem wzw A nie póżniej niż 2 tygodnie od tego kontaktu.


Szczepienie jest głównym sposobem zapobiegania wzw A. Źródłó: CDC/ United Parcel Service (UPS)

Sytuacja epidemiologiczna w Polsce

  • do 1978 : okres endemiczności wysokiej 
    • Szacowana przeciętna liczba zachorowań na wzw A w latach 1970-1977 - 57 630 przypadków
    • ok 90% osób uodparnianych przeciwko wzw A -> zakażenia bezobjawowego
  • 1978-1997 : okres endemiczności pośredniej
    • Najwięcej zachorowań w grupie wieku 5-19 lat
    • Zachorowania szerzą się głównie w skupiskach ludzi
    • Populacja nieuodporniona -> małe dzieci -> pojawianie się epidemii wyrównawczych 
  • 1997-2002 : okres endemiczności niskiej
    • Ok. 10% uodpornionych w grupie nastolatków
    • Ok. 70% uodpornionych w grupie > 50 lat
    • Zachorowania głównie dotyczą grupy osób od 5 do 50
  • od 2002 : okres endemiczności bardzo niskiej
    • Zachorowania sporadyczne (ok. 2%)
    • Zachorowania w grupie wieku do 40 r. ż.
    • Zawlekane z terenów endemicznych 

Historia nadzoru nad wzw A w Polsce

  • 1951-1978 : wszystkie wirusowe zapalenia wątroby zgłaszane w jednej pozycji nie ma możliwości wyodrębnienia dokładnej liczby zachorowań na wzwA
  • 1979 : rozpoznawanie i zgłaszanie (wykazywanie) wzw B jako oddzielnej pozycji, wzw A znajdowało się od tego roku w pozycji "wzw nie-B"
  • 1979-1996 : liczbę przypadków wzw A szacowano odejmując od ogólnej liczby zachorowań na wzw liczę zachorowań na wzw B oraz szacunkową liczbę zachorwań na wzw C
  • 1997-obecnie wzw A zgłaszana (wykazywana) jako odrębna pozycja. Dane jednostkowe przesyłane były na formularzy papierowym, od 2018 r dane były uzupełniane za pośrednictwem interaktynwgo formularza SRWE (Systemu Rejestracji Wywiadów Epidemiologicznych)

Wzór papierowego formularza o zachorowaniu na WZW A.

 

Wzór papierowego formularza o zachorowaniu na WZW A.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A - definicja przypadku

(Wirus zapalenia wątroby typu A)

Kryteria kliniczne
Każda osoba, u której występują objawy choroby o wyraźnie zauważalnym początku (np. zmęczenie, bóle brzucha, brak apetytu, mdłości i wymioty)
ORAZ
co najmniej jedno z następujących trzech kryteriów:

  • gorączka,
  • żółtaczka,
  • podwyższony poziom transaminaz w surowicy krwi.

Kryteria laboratoryjne
Co najmniej jedno z następujących trzech kryteriów

  • wykrycie kwasu nukleinowego wirusa zapalenia wątroby typu A w surowicy krwi lub w kale,
  • wykazanie obecności swoistych przeciwciał przeciw wirusowi zapalenia wątroby typu A,
  • wykrycie antygenu wirusa zapalenia wątroby typu A w kale.

Kryteria epidemiologiczne
Co najmniej jedno z nasępujących czterech kryteriów:

  • przeniesienie z człowieka na człowieka,
  • narażenie przez to samo źródło,
  • narażenie przez skażoną żywność/wodę pitną,
  • narażenie środowiskowe.

Klasyfikacja przypadku
A. Przypadek możliwy
Nie dotyczy

B. Przypadek prawdopodobny
Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i epidemiologiczne

C. Przypadek potwierdzony
Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i laboratoryjne

     

Wirus zapalenia wątroby typu A. Źródło: CDC/ United Parcel Service (UPS)

Logo systemu Epibaza