Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw A)
Wirus zapalenia wątroby typu A (HAV), z rodziny Picornaviridae, rodzaju Hepatovirus. Zidentyfikowanych jest 6 genotypów (I, II, III, IV,V, VI), przy czym zakażenia u ludzi najczęściej powodowane są przez genotypu I i III.
Objawy
Choroba może mieć przebieg bezobjawowy- zwłaszcza u małych dzieci, natomiast u dorosłych z reguły charakteryzuje się nagłym początkiem i wyraźnymi objawami takimi jak: objawy grypopodobne (w pierwszym okresie) oraz objawy ze strony układu pokarmowego (zaburzenia dyspeptyczne): odbijanie, zgaga, nudności, wzdęcia, uczucie wczesnej sytości, ciemny mocz, jak również żółtaczka (czyli zażółcenie skóry, białkówki oczu czy błon śluzowych), co jest najbardziej charakterystycznym objawem wzw A.
Okres wylęgania
Okres wylęgania (od zakażenia do wystąpienia objawów) wynosi średnio 28 dni (zakres od 15-50 dni).
Wydalane wirusa i okres zakaźności
Osoba chora wydala duże ilości wirusa wraz z kałem nawet przez kilka tygodni, przy czym wydalanie wirusa może zacząć się od 2 do 3 tygodni przed wystąpieniem żółtaczki, a zatem w czasie gdy osoba ta wydaje się jeszcze zdrowa. Wydalanie wirusa z kałem może trwać nawet do 6 tygodni od zakażenia. Wirus znajduje się także we krwi oraz ślinie chorego.
Drogi szerzenia się choroby
Choroba szerzy się głównie drogą fekalno – oralną (choroba „brudnych rąk”). Wśród gejów oraz osób biseksualnych WZW A może szerzyć się w wyniku kontaktów seksualnych (nie tylko analnych), w tym przez bezpośredni kontakt oralno–analny, jak i poprzez kontakt oralny z częściami ciała oraz powierzchniami, na których znajduje się wirus.
Profilaktyka, szczepienia
Głównym sposobem zapobiegania zakażeniom WZW są szczepienia ochronne, które zalecane są także w postepowaniu poekspozycyjnym- czyli po narażeniu na kontakt z osobą zakażoną wirusem wzw A nie póżniej niż 2 tygodnie od tego kontaktu.
Szczepienie jest głównym sposobem zapobiegania wzw A. Źródłó: CDC/ United Parcel Service (UPS)
Sytuacja epidemiologiczna w Polsce
- do 1978 : okres endemiczności wysokiej
- Szacowana przeciętna liczba zachorowań na wzw A w latach 1970-1977 - 57 630 przypadków
- ok 90% osób uodparnianych przeciwko wzw A -> zakażenia bezobjawowego
- 1978-1997 : okres endemiczności pośredniej
- Najwięcej zachorowań w grupie wieku 5-19 lat
- Zachorowania szerzą się głównie w skupiskach ludzi
- Populacja nieuodporniona -> małe dzieci -> pojawianie się epidemii wyrównawczych
- 1997-2002 : okres endemiczności niskiej
- Ok. 10% uodpornionych w grupie nastolatków
- Ok. 70% uodpornionych w grupie > 50 lat
- Zachorowania głównie dotyczą grupy osób od 5 do 50
- od 2002 : okres endemiczności bardzo niskiej
- Zachorowania sporadyczne (ok. 2%)
- Zachorowania w grupie wieku do 40 r. ż.
- Zawlekane z terenów endemicznych
Historia nadzoru nad wzw A w Polsce
- 1951-1978 : wszystkie wirusowe zapalenia wątroby zgłaszane w jednej pozycji nie ma możliwości wyodrębnienia dokładnej liczby zachorowań na wzwA
- 1979 : rozpoznawanie i zgłaszanie (wykazywanie) wzw B jako oddzielnej pozycji, wzw A znajdowało się od tego roku w pozycji "wzw nie-B"
- 1979-1996 : liczbę przypadków wzw A szacowano odejmując od ogólnej liczby zachorowań na wzw liczę zachorowań na wzw B oraz szacunkową liczbę zachorwań na wzw C
- 1997-obecnie wzw A zgłaszana (wykazywana) jako odrębna pozycja. Dane jednostkowe przesyłane były na formularzy papierowym, od 2018 r dane były uzupełniane za pośrednictwem interaktynwgo formularza SRWE (Systemu Rejestracji Wywiadów Epidemiologicznych)
Wzór papierowego formularza o zachorowaniu na WZW A.